نهج البلاغه کتابى است که شریف رضى، محمد بن ابواحمد حسین هاشمى علوى، آن را جمع آورده و گزیده سخنان امیرالمؤمنین على بن ابیطالب علیه السلام را در آن گنجانده است. سید رضى خود در این باره گوید: دیدم سخن آن حضرت بر سه محور گردش مى‏کند: اول خطبه‏ها و اوامر، دوم نامه‏ها و سوم پندها و اندرزها.

وى در دنباله سخنان خود مى‏گوید: «این کتاب مورد نیاز دانشمند و دانشجو و مطلوب هر بلیغ و زاهدى است. در خلال این کتاب، سخنان شگفت آورى در توحید و عدل و منزه کردن خداوند از شباهت به مخلوقات نیز بیامده که تشنه را سیراب مى‏کند و شفاى هر بیمارى و روشن کننده شبهه‏هاى تاریک است.

مى‏توان محتویات این کتاب را به چند بخش تقسیم کرد: ۱ـ سخنان آن حضرت در باب توحید و عدل و صفات الهى و منزه داشتن خداوند از مشابهت به مخلوقات. ۲ـ خطبه‏هاى سیاسى و خطبه‏هایى که آن حضرت در هنگام جنگها و دادخواهیها ایراد کرده است .۳ـ خطبه‏هاى دینى آن حضرت در باب وعظ و ترهیب و ترغیب مردمان نکوهش دنیا و سخنانى که وى درباره اخلاقیات و مدح علم گفته است. ۴ـ وصایاتى که آن حضرت به این و آن عنوان کرده است.۵ـ دعاها. ۶ـ فتنه‏ها و جنگها. ۷ـ صفات مانند صفات طاووس و خفاش و مورچه و ملخ و توصیف بهشت و… ۸ـ نامه‏ها . ۹ـ پندها کوتاه و امثال.

این کتاب داراى سخنانى گهربار است که به حق باید آن را نهج البلاغه نامید و همچون درخشش خورشید در روزى روشن در میان مردم هر عصر و شهرى مشهور و درخشان است. تا کنون از سوى دانشمندان برجسته سى و چند شرح بر این کتاب نوشته شده است. نخستین کسى که این کتاب را شرح کرد، على بن ناصر از علماى همعصر شریف رضى جامع نهج البلاغه و آخرین کس شیخ محمد عبده مفتى کشور مصر دانشمند همعصر ما بود. محتویات این کتاب که از افتخارات عرب و اسلام به شمار مى‏رود از کتابهاى دانشمندان همچون کتابهایى که سخنان فصیح شعرا و خطبا را جمع آورده‏اند مانند دیوان حماسه ابوتمام البیان و التبیین جاحظ مفضلیات ضبى، حماسه بحترى، که بر سیاق حماسه ابوتمام جمع‏آورى شده و کتابهاى دیگرى که از شماره بیرون است گردآورى شده است. ما کسى را ندیده‏ایم که درباره محتویات این کتاب یا نسبت آنها به نویسندگانشان ایرادى وارد کرده باشند به جز عده‏اى اندک که به مؤلف آن در نسبت دادن شعر یا کلامى به کسى نسبت خطا داده گفته‏اند فلانى روایت کرده است که این شعر از کس دیگرى است. اما گروهى نیز نهج البلاغه را انکار کرده‏اند. برخى از ایشان گویند: تمام محتویات نهج البلاغه از سخنان شریف رضى است نه از گفتار على علیه السلام. برخى دیگر درباره نام گردآوردنده نهج البلاغه راه خطا پیموده و آن را به شریف مرتضى برادر شریف رضى منسوب کرده و گفته‏اند این سخنان از خود شریف مرتضى است نه از حضرت على علیه السلام. دسته‏اى دیگر نیز از این ادعا تنزل کرده و به سخنى که سخیف‏تر از سخنان مذکور است گفته‏اند: شریف رضى سخنانى را که از على علیه السلام نیست در میان آنها جاى داده است.

ذهبى نیز در کتاب خود به نام میزان الاعتدال از حد خارج شده و ادعا کرده است: سخنانى که در این کتاب گردآورده شده رکیک و به دور از نفس قرشیان است.

لینک دانلود

منبع:www.afdownload.com